Gamall kúasmali óttast um afdrif ræktar- og beitilanda

Sú var tíðin að mér fannst Árnes, félagsheimili Gnúpverja, vera stórt hús.  Í dag kom hins vegar glögglega í ljós að húsið er ekki stórt.  Að minnsta kosti var það ekki nógu stórt til að allir fengju sæti sem voru komnir til að mótmæla fyrirhuguðum virkjunum í neðri hluta Þjórsár. 

Ef maður þykist ætla að halda uppi faglegri samfélagsrýni þá er mælt með því að forðast eins og heitan eldinn að vera persónulegur í framsetningu efnis.  En nú fór í verra.  Fyrir mér eru Hvamms- og Holtavirkjanir persónulegt angur.  Ástæðan er einfaldlega sú að sumurin 1974-1980 var ég í sveit í Gnúpverjahreppi.  Fyrstu 3 sumrin var ég kúasmali hjá afa og ömmu í Haga en fyrir neðan Haga á að koma gríðarstórt uppistöðulón sem hefur gríðarlegar breytingar í för með sér á öllu umhverfi bæjarins og heimatúnin munu spillast.  Síðari 3 sumrin var ég í sveit í Þrándarholti en á móts við Þrándarholt kemur frárennsli frá Holtavirkjun fram.  Þ.e. ef Landsvirkjun fær vilja sínum framgengt.  Í dag býr amma mín sem og fleira frændfólk í Haga.  Þau eru með búskap á bænum og hafa staðið þeirri trú að þau væru að nýta auðlindir landsins.  En miðað við síðari tíma skilgreiningar þá mætti ætla að svo væri ekki.  Mönnum til glöggvunar vil ég rifja upp fáein atriði sem Gnúpverjar hafa gert á því svæði sem senn hverfur undir vatn en munu ekki geta haldið áfram verði virkjanirnar að veruleika.

1. Á svæðinu frá Haga og niður fyrir Búðafoss er Þjórsá tilkomumikil með flúðum, eyjum, hólmum, klettadröngum og gróðurvinjum.  Við höfum notið þess að hafa þessi svæði fyrir augunum sem listaverk náttúrunnar.  Ýmist verður þessum sérkennum sökkt eða þau verða á þurru landi.
2. Við vatnaskilin þar sem Þverá fellur í Þjórsá á jarðamörkum Haga og Fossness veiðist silungur á sumrin.  Það svæði verður á 6-8 m dýpi ef Landsvirkjun fær að virkja.
3. Skammt neðan við veiðisvæðið er malarnám þar sem fengist hefur mjög góð steypumöl og það sem meira er, - sú malartekja hefur farið fram án þess efnistöku svæðið hafi skilið eftir svöðusár í landinu.  Þetta svæði verður á 5-6 m dýpi eftir virkjun.
4. Hagaey var fyrr á árum beitt en á síðari árum hefur verið gerð tilraun með skógrækt í eynni.  Eftir virkjun fer um 80% af eynni í kaf.
5. í Haga eru tún bæði ofan og neðan þjóðvegar.  Ef ekkert verður gert þá fer stór hluti túnanna á kaf.  Ef þeim verður lyft með jarðvegsflutningum þá verða gríðarlegar ásýndarbreytingar og óhemju mikið rask á framkvæmdatíma svo jörðin verður vart nothæf til búskapar.
6. Vestan við túnin í Haga eru 4 sumarhús í eigu ættingja fjölskyldunnar í Haga.  Vegurinn neðan við bústaðina verður á 2 m dýpi í lóninu.  Ef lyfta þarf veginum á svæðinu þá er kyrrðin í sumarhúsunum fyrir bý og neðsti bústaðurinn verður trúlega með gutlandi vatn á veröndinni.
7. Í Gnúpverjahreppi hefur verið nokkuð um hrossatengda ferðaþjónustu og yfir sumarmánuðina má iðulega sjá fólk leggja í langferðir á hestum rekandi stóð á undan sér.  Nú fara hestamenn meðfram veginum.  Ef Landsvirkjun býr til lón þá er ljóst að ekki þarf eingöngu að lyfta þjóðveginum heldur miklu breiðara svæði svo hestamenn komist leiðar sinnar.  Nema það sé yfirlýst stefna að leggja þá búgrein af.
8. Á síðustu árum hafa ferðaþjónustuaðilar boðið upp á siglingar á gúmmíbátum frá Haga og niður flúðasvæði árinnar niður að Árnesi.  Ekki þarf að fjölyrða um örlög slíkrar starfsemi þegar svæðið hefur verið virkjað.

Eins og sjá má þá hef ég ýmislegt við áform Landsvirkjunar að athuga.  Mest af öllu óttast ég um þann gráðuga tíðaranda sem við lifum á.  Um þessar mundir er verið að taka ákvarðanir um umbyltingu náttúrunnar vítt og breitt um landið.  Þessar umbyltingar eru varanlegar og mér finnst að núverandi kynslóð þurfi að staldra við og spyrja sig um réttmæti þess að binda hendur afkomenda sinna eins og nú er verið að gera.

Að síðustu vil ég þakka öllum þeim sem stóðu að fundinum í Árnesi í dag.  Ég leyfi mér að senda sérstakar þakkir til gamla eðlisfræðikennarans míns, Egils Egilsssonar, sem talaði fyrir hönd sumarhúsaeigenda og ömmu minni Jóhönnu Jóhannsdóttur í Haga og aldursforseta Gnúpverja þakka ég frábærar hugleiðingar.  Ég var stoltur af ykkur.

Troðfullt í Árnesi á fundi gegn virkjunum neðri hluta Þjórsár

Athugasemdir

[Kleópatra Mjöll Guðmundsdóttir (IP-tala skráð) 11.2.2007 kl. 21:48]

frábært að þessi fundur var svona vel sóttur

[Bergþóra Jónsdóttir, 11.2.2007 kl. 22:00]

Þetta er gott innlegg í umræðuna og vonandi að sem flestir lesi það. Rökin þín eru skotheld, og nauðsynlegt fyrir okkur malarverja að fá sýn fólksins sem þekkir til á fyrirhuguðum virkjanasvæðum.  Ofboðslega er ég sammála þér.   Best fannst mér það sem þú segir í lokin um gráðuga tíðarandann. Það er eins og talað út úr mínu hjarta.

Ég vona að það sé runninn upp tími umskipta og íhugunar í þessu samfélagi.  Fundurinn virðist hafa verið þannig að maður geti farið að binda vonir við það. 

[Anna Sigga, 11.2.2007 kl. 22:00]

 Sæll, ég er einnig Gnúpverji og fagna undirtektum á máli þessu. Ég verð nú samt að flokkast undir hóp fólksins með tilfinnigarlegu rökin, þau sem allt of lítils meiga sín að mínu viti.... gott að hafa svona góðan málsvara sem þig sjálfan sem hefur þekkingu á þessum málum og getur notað staðreyndir máli þínu til stuðnigs (ólíkt mínum huglægurökfærlsum)

[Sigrún Friðriksdóttir, 11.2.2007 kl. 22:03]

Hér er allt komið á fullt með að tala um öðruvísi orku. Miklar pælingar og fjárfetingar í sólarorku og nýri tegun af kjarnaofnum án þess að það séu möguleika á bráðnum þetta er með einhverju nýju(auðvitað gömlum) efnum sem fynnast út um allan heim en er mikið til af í Noregi og mundi framleiða orku í tugi ef ekki hudruði ára !! Afhverju þarf Ísland alltaf að vera svona langt á eftir. Vindmyllur eru líka hlutur sem gæti nýst vel í rokinu á Íslandi.

Ætlaði nú bara að koma og kvitta

[Alma Lísa Jóhannsdóttir, 11.2.2007 kl. 22:15]

í mínum huga má beita tilfiningarökum í þessari umræðu - það er nú samt þannig  að það eru ansi mörg rök sem ekki hægt er að segja að séu tilfiningalegs eðlis sem styðja mína skoðun á þessu máli. Ég er algjerlega á móti þessum fyrirætlunum. Gæti skrifað heila ritgerð um þetta mál. Langar að segja að ég fór um svæðið fyrir ekki löngu, labbaði að Búða, keyrði upp að Fossnesi og Haga - til að átta mig á stöðu mála. Þessi ferð mín styrkti mína trú á því að þessa framkvæmd þarf að stöðva. Fundurinn í dag var mjög góður og það gladdi mig að sjá hversu margir mættu. Einnig þótti mér hugleiðing ömmu þinnar mjög góð!

[Hlynur Hallsson, 11.2.2007 kl. 22:18]

Það er að gerast, loksins. Fólk er að átta sig á því að umhverfið er málið. Bestu baráttukveðjur,

[Njörður Lárusson, 11.2.2007 kl. 23:15]

Sama hvað okkur finnst um fallega landslagið okkar, mun það allt verða gerbreytt innan tiltölulega skamms tíma, af náttúrulegum orsökum.  Mér finnst þessi moldarrómantík gengin út í hreinar öfgar.   Hér er verið að fara að framleiða hreina orku, þ.e. eitthvað sem kemur allri veröldinni í heild, til góða.  Þessar virkjanir munu gera sitt til þess að draga úr útblæstri gróðurhúsalofttegunda.  En við erum auðvitað ekki tilbúin til þess að fórna neinu til þess, eða hvað ?  Erum við orðin svo sjálfhverf í hugsun, að hún nær ekki lengra en bara í sveitina heima, eða næstu kjörbúð.  Svona hugsa ameríkanar, og eru allir útblásnir af tilfinningaþrungnu málæði um eigin hagsmuni og þröngu viðhorf.  Svolítið eins og íslensku umhverfisverndarsinnarnir, sem hugsa helst ekki lengra en hentar þeim, það augnablikið.

[Katrín Snæhólm Baldursdóttir, 11.2.2007 kl. 23:37]

Já djöfull að það sé fólk sem enn bærast tilfinningar innra með að skipta sér af lífi sínu og framtíð. Það bara verður að vera til fólk sem stendur upp gegn svona hroka. Alveg sama hvar og hvenær. Bara kominn tími til að hlustað sé á fólkið í landinu. Furðulegt hvað sumum finnst það eitthvað fjarrænt.

[Svava S. Steinars, 12.2.2007 kl. 00:47]

Það er ánægjulegt að sjá hve margir komu á þennan fund.  Það er alltof sjalgæft að fólk taki sig saman og geri eitthvað til að mótmæla hlutum, venjulega nöldrar bara hver í sínu horni. Ég vona að þetta sé bara byrjunin !

[Vigfús Eyjólfsson (IP-tala skráð) 12.2.2007 kl. 08:18]

Ég var kúasmali í 3 sumur í Austurhlíð.  Núna er ég jarðfræðingur. Þetta hefur kannski eitthvað með Heklu að gera. Fyrsta sumarið fórum við í Árnes og sáum Íslandsklukkuna með einhverju áhugamannaleikfélagi. Fyrir stuttu las ég viðtal við Guðna Ágústson þar sem hann sagðist hafa leikið Jón Hreggviðsson í Íslandsklukkunni á þessum tíma. Mér datt þetta bara í hug þegar ég las þetta.

kv. Vigfús Eyjólfsson

[Meistari (IP-tala skráð) 12.2.2007 kl. 11:42]

Hvernig geta framkvæmdaraðilar treyst því að þú vinnir að heilindum að mati á umhverfisáhrifum í ljósi þessara ummæla:

Mest af öllu óttast ég um þann gráðuga tíðaranda sem við lifum á.  Um þessar mundir er verið að taka ákvarðanir um umbyltingu náttúrunnar vítt og breitt um landið.  Þessar umbyltingar eru varanlegar og mér finnst að núverandi kynslóð þurfi að staldra við og spyrja sig um réttmæti þess að binda hendur afkomenda sinna eins og nú er verið að gera.

[Laugheiður Gunnarsdóttir, 12.2.2007 kl. 11:42]

bara að kvitta.gott að einhver er málefnalegur í þessari umræðu það vantar oft.

[Guðlaugur Kristmundsson, 12.2.2007 kl. 12:06]

Sæll frændi

Takk fyrir þessa flottu samantekt og góðu helgi. Núna vinnum við málið á málefnalegum forsendum, enda eru virkjunarmenn búnir að missa sýn á heilbrigði og skynsemi vegna græðgi. Við skulum því slá umræðuna úr höndunum á þeim með svona innleggi!

[Haraldur Haraldsson, 12.2.2007 kl. 17:38]

Já Poltik á ekki að vera að gera með Þetta,eg er á móti þvi /Eg kaupi þetta mjög vel sem þu segir ,sem sveitaunandi mikill/Kveðja Halli Gamli

[Katrín Snæhólm Baldursdóttir, 12.2.2007 kl. 20:36]

Ég vildi sjá mynd af þeim sem taka svona ákvarðanir að ryðjast yfir fólk, land þeirra og heimili án þess að tala við kóng, prest eða ábúendur. Á forsíðu Moggans. Svo maður viti hverjir þessir "þeir" eru sem voga sér að gera svona.

[Guðlaugur Kristmundsson, 13.2.2007 kl. 08:00]

Hlátur, myndir af þessu fólki á forsíðu Moggans!

[Agný, 13.2.2007 kl. 14:10]

Við íslendingar erum svona 50 árum á eftir öðrum vestrænum löndum..Þá á ég við að núna eru stjórnvöld okkar ástkæra ylhýra lands að berjast við að koma iðnbyltunginni á hér með öllum tiltækum ráðum og "ó"dáðum...Núna eru flest lönd að snúast inn á náttúruvænni má segja í flestum greinum..það er allavega ekki mikill sannleikur orðinn að baki þessarra orða "hreint land..fagurt land"...þegar ekkert nema álver og virkjanir munu blasa við hér á landi   og mun verða það fyrsta sem erlendir ferðamenn sjá..Ef okkur  tekst ekki  að sporna við fótum í sambandi  við sjúklegt  þráhyggju  "græðgi"  hugarástand  og viðhorf þeirra sem stýra þjóðarskútunni, þá mun vera við hæfi að fara að syngja lagið "lax og aftur lax" en bara í staðinn fyrir lax þá setjum við " Ál og aftur ál" þú hugsar ekki um neitt nema "ál og aftur ál"..og svo í staðinn fyrir þetta "Með lögum skal land byggja" þá kæmi þetta.."Með áli skal land byggja"...Held að þetta sé nú ekki alveg það sem við viljum að börnin og barnabörnin okkar erfi..en þó getur verið að þessu liði sé nokk sama..það verður sko komið undir einhverja torfu þegar afleiðinganna af ódæðum þeirra fara fyrst að virkilega að koma fram...